Nên chọn mua tiêu trúc tím hay tiêu trúc Việt

Cũng như sáo, chất liệu trúc nứa, loại trúc tím hay trúc Việt, trúc Đà Lạt sẽ ảnh hưởng 1 phần đến âm sắc của cây động tiêu (các yếu tố ảnh hưởng khác sẽ là độ già, chắc của nguyên liệu, độ dày, kích thước lòng ống và cách chế tạo). Ngoài ra yếu tố hình thức cũng có thể được xét đến và một số người đặc biệt coi trọng.

Mỗi loại trúc, loại gỗ sẽ có một âm sắc đặc trưng khác nhau, hình thức khác nhau. Ở bài viết này mình sẽ tập trung nói rõ hơn về trúc loại nguyên liệu phổ biến nhất làm tiêu hiện nay. Trúc có 2 loại chính là trúc tím và trúc Việt. Trúc Việt sẽ có các loại như trúc Đà Lạt, trúc Cao Bằng, trúc Bắc Cạn, trúc Hà Giang hay trúc Gia Bình.

Mục lục - Bấm vào mục lục để đến phần cần xem

0.1 Sơ lược về các loại trúc làm tiêu:
0.2 Nên chọn động tiêu làm từ nguyên liệu nào?
0.3 Video tiêu trúc tím:
0.4 Video tiêu trúc Việt:

1 Các loại động tiêu tại shop.
2 Video giới thiệu các loại động tiêu của shop.
3 Bình luận

Sơ lược về các loại trúc làm tiêu:

Trúc Bắc:
- Gia Bình là một huyện thuộc tỉnh Bắc Ninh nổi tiếng với làng nghề mây tre đan là làng Xuân Lai (một xã thuộc Gia Bình) nên ở đây có rất nhiều trúc. Trúc Gia Bình thực tế được nhập về từ Cao Bằng, Bắc Cạn hoặc Lạng Sơn. Dân làm sáo thường lấy trúc ở đây để chế tạo sáo hoặc tiêu nên mới có tên gọi là trúc Gia Bình. Có thể gọi nôm na thì đây là trúc Bắc, trúc miền Bắc. Trúc ở Gia Bình có thể được hun khói hoặc phơi khô ngoài trời. Việc hun khói ở Gia bình thường hun nhanh và việc phơi trúc ở Gia Bình thường ở ngoài trời, trúc bị ngấm nước mưa và nắng mạnh nên chất trúc sẽ không được hoàn hảo cho việc chế tạo sáo, tiêu, nhưng có rất nhiều trúc để lựa chọn nên cũng rất nhiều ống trúc sẽ làm được những cây động tiêu tốt, hay.
- Bắc Cạn và Cao Bằng hay Hà Giang là 3 vùng trúc tốt để làm tiêu ở miền Bắc. Mỗi vùng đều có nhưng ưu nhược điểm riên, và đều có thể có ở Gia Bình, nhưng nếu chúng ta tự khai thác trực tiếp trúc từ các vùng trên và xử lý với chế độ riêng, phù hợp thì sẽ là loại trúc rất tốt để chế tạo tiêu sáo.
Trúc Đà Lạt nổi tiếng với chất âm rất đầm ấm. Một loại trúc Đà Lạt được nhiều người biết đến là trúc Hóa Long.
Trúc tím là một loại trúc ở Trung Quốc. Tiêu trúc tím thường là tiêu Trung Quốc, tiêu Tàu (tiêu 2 khúc, 3 khúc) nhưng cũng có một vài shop tự chế tạo tiêu trúc tím.

Nên chọn động tiêu làm từ nguyên liệu nào?

Để trả lời được câu hỏi ngày chúng ta cần tìm hiểu về độ dày thành, độ cứng, độ đàn hồi của từng loại nguyên liệu. Một loại nguyên liệu có độ dày phù hợp, độ đàn hồi phù hợp và độ chắc, chặt thịt phù hợp sẽ cho âm sắc tốt nhất. Trúc nứa sẽ được cấu tạo bở i các bó các sợi trúc nứa xếp dọc nhau và được liên kết bởi lớp nhựa trúc.

Kết luận sơ lược có thể là như sau:

Tiêu trúc Bắc sẽ kém đầm và vang ở các nốt thấp nhưng sẽ hài hòa âm sắc và độ chuẩn hơn. Âm của tiêu trúc Bắc êm hơn và khá ngọt tiếng (ngọt hơn tiêu trúc tím).
Tiêu trúc Đà Lạt sẽ nổi bật với âm sắc nốt thấp rất trầm ấm, nhưng nốt cao sẽ có chút vấn đề về âm sắc và cao độ. Mình chưa làm nhiều tiêu Đà Lạt nhưng theo như mình thấy thì ống trúc Đà lạt có lòng kém đều hơn trúc Bắc và sự ảnh hưởng của chất trúc sẽ làm cho sự lệch quảng nhiều hơn, hơn nữa âm sắc giữa các quảng sẽ không đồng đều, lên quảng cao âm sẽ trong và thanh nhưng quảng 1 rất trầm ấm. Tiêu trúc Đà Lạt cần xử lý lòng tốt và có một cách chế tạo hợp lý và cần thời gian để khô kỹ và vỡ tiếng.
Tiêu trúc tím cũng lâu khô và khó vỡ tiếng như trúc Đà Lạt. Ngoài ra trúc tím có màu âm rền và có một màu âm đặc trưng rất khó diễn tả. Tiêu trúc tím thường là tiêu Tàu nên cũng sẽ có một số hạn chế và nhược điểm. Xem thêm ở phần dưới nhé!

Và sau đây là các phân tích cụ thể hơn:

Xem thêm bài viết Cách chọn nguyên liệu trúc nứa làm tiêu sáo tốt

Độ chặt thịt của các loại trúc nứa, cũng như độ dày sẽ ảnh hưởng đến độ vang và độ dày tiếng, chắc tiếng. Trúc nứa nếu không chặt thịt hay xốp thịt âm sẽ xì, kém vang và cũng khó lên cao, tuy nhiên, khi dày quá hoặc chắc quá cũng sẽ khó lên cao và bí, kém vang do các bó, các sợi trúc nứa không có không gian để dao động. Trúc Đà Lạt là loại trúc chặt thịt nhất, đặc biệt là trúc Hóa Long, tiếp đó là trúc Bắc và trúc Tím.
Độ đàn hồi của nguyên liêu cùng với độ nhẵn lòng trong của nó sẽ ảnh hưởng đến độ vang, bắt hơi, độ nhạy tiếng của tây tiêu. Trúc Đà Lạt có cứng, chắc và phản xạ âm được xem là tốt nhất, tiếp đó là trúc Bắc và trúc tím.
Thành tiêu dày sẽ làm âm quảng thấp trầm ấm và dày tiếng, nhưng nếu dày quá sẽ làm âm thanh bí và khó lên các nốt cao. Thành tiêu mỏng sẽ cho cây tiếng tiêu vang hơn, dể lên các nốt cao hơn, nhưng âm sắc sẽ không đầm và mỏng tiếng. Ngoài ra thành tiêu ở miệng thổi nếu dày sẽ bắt hơi tốt hơn. Tiêu trúc Đà Lạt thường có thành dày nhất, trúc Bắc có thành tương đối vừa, trúc tím thường có thành hơi mỏng.
Ngoài ra: chất trúc có nhựa bên trong ít hay nhiều quá đều ảnh hưởng không tốt đến độ vang, đầm và âm sắc. Một lớp nhựa vừa đủ sẽ truyền dao động tốt giữa các thớ, các sợi trúc nứa, nếu nhiều quá nó sẽ làm cản trở. Theo mình thì trúc Đà Lạt vẫn có nhiều nhựa nhất, tiếp đó là trúc Bắc và trúc tím.
Sự chênh lệnh độ cứng chắc từ trong ra ngoài của trúc nứa: Đây là yếu tố khá đồng nhất giữa các loại trúc và mình cũng chưa nghiên cứu được nhiều nên chưa trình bày ở bài viết này.

Tuy nhiên:

Các yếu tố được nêu trên không chỉ phụ thuộc vào loại trúc mà nó phụ thuộc nhiều hơn ở độ già, vị trí cây trúc nứa mọc trong rừng. Thường thì trúc càng già, càng mọc ở nơi khô cằn, ít nước sẽ chắc hơn. Cùng một vùng miền, nhưng có cây trúc dày, cây trúc mỏng, cây trúc chắc, cây trúc xốp. Và các yếu tố trên cũng phụ thuộc vào cách xử lý nguyên liệu. Nếu chúng ta hun khói, phơi nắng to hoặc luộc thì lớp nhựa sẽ ít đi và thớ trúc nứa cũng sẽ rỗng đi và cũng còn rất nhiều phương pháp xử lý đặc biệt để điều chỉnh âm sắc của tiêu sáo mà các shop có kinh nghiệp áp dụng.
Độ khô và việc vỡ tiếng về sau cũng là yếu tố quan trọng để chúng ta lựa chọn. Tấc nhiên là càng khô càng vỡ tiếng âm sẽ càng tốt (khô nước chứ không phải khô hết nhựa). Trúc càng dày càng nhiều nhựa, càng chắc, thì càng cần thời gian để khô kỹ và vỡ tiếng lâu hơn. Khi vỡ tiếng rồi, khi khô kỹ rồi thì âm sẽ rất tuyệt và tối ưu hơn, các nhược điểm được khắc phục (tấc nhiên là ở một mức độ nào đó). Tiêu trúc Đà Lạt và trúc tím cần nhiền thời gian để khô cũng như vỡ tiếng hơn.

Như vậy:

Ngoài việc chọn loại trúc phù hợp, quan trọng hơn là chúng ta lựa chọn từng cây trúc mỗi loại có các yếu tố như độ dày, độ đanh, cứng, độ chặt, chắc, kích thước lòng và có cách xử lý phù hợp với từng cây (kể cả xử lý nguyên liệu lẫn cách khoét lỗ thổi lỗ bấm phù hợp).

Các bạn có thể xem qua list video về tiêu trúc tím và tiêu trúc Việt của mình dể cảm nhận. Tấc nhiên nghe qua video sẽ không rõ ràng vì các video có thể được chỉnh âm và thu âm với chế độ, máy thu khác nhau.

Video tiêu trúc tím:

Video tiêu trúc Việt:

Các bài viết khác về động tiêu:

Các loại động tiêu tại shop.

Để tìm hiểu thêm về các sản phẩm động tiêu tại shop, các bạn click và các đường dẫn sau (shop sáo Lãng Tử là shop sáo lớn, đầy đủ các loại tiêu sáo và có giá rẻ nhất, nhiều mức giá sát với chất lượng tiêu sáo nhất):